Rzetelna firma
|
Ochrona kasztanowca białego na terenach zieleni i w zadrzewieniach
INTEGROWANA METODA OCHRONY KASZTANOWCA BIAŁEGO (AESCULUS HIPPOCASTANUM L.) PRZED SZROTÓWKIEM KASZTANOWCOWIACZKIEM (CAMERARIA OHRIDELLA DESCHKA ET DIMIC) Sfinansowanego ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej na zamówienie Ministra Środowiska Kasztanowiec biały, mimo że jest gatunkiem obcym, powszechnie występuje w zadrzewieniach przyulicznych, terenach zieleni i na dobre zagościł w naszym krajobrazie. Wybór metody ochrony tych tak lubianych drzew zależy od rozstrzygnięcia problemu, czy zamierzamy ograniczyć się do zmniejszenia liczebności populacji szrotówka kasztanowcowiaczka, czy w sposób kompleksowy zadbać o stworzenie drzewom optymalnych warunków wzrostu. Należy podkreślić, że żerowanie szrotówka kasztanowcowiaczka jest jedną z przyczyn obniżania wartości dekoracyjnej drzew w mieście. Innym istotnym czynnikiem, powodującym usychanie i przedwczesne opadanie liści kasztanowców jest zimowe stosowanie soli na jezdniach. Jednym z objawów stresu solnego, na jaki zimą narażone są te drzewa jest ich powtórne kwitnięcie w lipcu. W celu poprawy kondycji i ogólnej odporności kasztanowców na żery owadów należy wpierw wykonać analizę chemiczną składu gleby przy drzewach (pH i Na). W przypadku silnego zasolenia (Na>20 mg/100 g gleby i pH>7, 2), zaleca się wymienić 5-10 cm wierzchniej warstwy gleby. W przypadku braku możliwości przeprowadzenia wymiany gleby, należy wykonać raz w roku (wiosną lub jesienią) gipsowanie gleb w dawce 0,25 kg/m2, mieszając gips z wierzchnią warstwą gleby. Aby poprawić stan odżywiania kasztanowców można wiosną także zastosować nawożenie mineralne nawozami wieloskładnikowymi o przedłużonym działaniu. W okresie suszy wskazane jest podlewanie drzew. Na przełomie listopada i grudnia, w celu ochrony przed nadmiernym zasoleniem, pod szczególnie cennymi okazami można wykładać folię, którą następnie przysypuje się kilkucentymetrową warstwą gleby. Na wiosnę folię i glebę należy usunąć. Wyłożona folia oddziaływuje korzystnie na warunki glebowe gdyż obniża pH oraz zmniejsza ilości soli NaCI dopływającej do gleby na powierzchnię podokapową drzew.
Jest to jedyny przedstawiciel rodzaju Cameraria występujący w Europie. Rodzaj ten natomiast jest licznie reprezentowany przez gatunki występujące w Ameryce Północnej, Japonii, Indiach i południowo-wschodniej Azji. Duża odporność poczwarek na mróz może wskazywać na pochodzenie szrotówka z obszarów strefy umiarkowanej. Podstawową rośliną żywicielską tego motyla jest kasztanowiec biały, sporadycznie klon zwyczajny i jawor. Motyle po przezimowaniu w stadium poczwarki pojawiają się wiosną w okresie, kiedy kasztanowce pokryte są już liśćmi. Owady nalatują na pnie najbliżej rosnących kasztanowców po wydostaniu się z poczwarek. Jedna samica składa około 40 jaj na zewnętrznej stronie liścia, w zagłębieniach w pobliżu nerwów głównych i bocznych. Rozwój jaja w zależności od temperatury i warunków atmosferycznych wynosi od 4 do 12 dni. Rozwój larwalny trwa od 20 do 45 dni.
Metody ochrony kasztanowca białego przed szrotówkiem kasztanowcowiaczkiem
METODY MECHANICZNE I PUŁAPKI FEROMONOWE 1. Metody mechaniczne Z metod mechanicznych na uwagę zasługują dwie: 1) metoda grabienia liści kasztanowców, 2) metoda opasek lepowych z czarnej folii. Najprostszą i w wielu przypadkach efektywną metodą redukcji liczebności szrotówka jest jesienne wygrabianie spod drzew liści, ich niszczenie lub kompostowanie. Usuwanie liści jest szczególnie skuteczne w przypadkach pojedynczo rosnących kasztanowców w miejscach gdzie, powierzchnia gleby nie jest porośnięta trawą, roślinami okrywowymi lub chwastami. Im dokładniej zostaną jesienią usunięte liście porażone przez szrotówka, tym dłużej kasztanowce w roku następnym pozostaną zielone. Jesienią, po opadnięciu liści, należy je usuwać jak najszybciej, ponieważ część poczwarek wypada z suchych pokruszonych liści do gleby, skąd po przezimowaniu będą wylęgać się liczne motyle szrotówka. Dokładne wygrabianie i usuwanie liści kasztanowców z diapauzującymi poczwarkami, szrotówka zapewnia znaczną redukcję liczebności szkodnika w następnym sezonie wegetacyjnym i pozwala na zachowanie wartości estetycznych drzew do połowy września. Drugą stosowaną w praktyce metodą ograniczania populacji motyli szrotówka jest zakładanie opasek lepowych na pnie drzew. W metodzie tej wykorzystano zachowanie się motyli szrotówka w okresie rójki. Motyle pierwszej generacji w kwietniu wychodzą z zimujących poczwarek i odbywają rójkę głównie na pniach kasztanowców. Podobne zachowanie zaobserwowano w drugim i trzecim pokoleniu, chociaż motyle II i III generacji wylęgają się z poczwarek powstałych w koronach zasiedlonych drzew. Okazało się, że pnie drzew odgrywają ważną rolę w ekologii szrotówka. W okresie silnego wiatru motyle znajdują schronienie w szczelinach korowiny starszych drzew, omijając pnie drzew młodych o gładkiej korze. W czasie rójki motyle szrotówka można spotkać nie tylko na pniach kasztanowców, ale i na pniach innych gatunków drzew z grubą korą, np. sosen. Stwierdzono, że efektywność odłowu samców szrotówka kasztanowcowiaczka na opaski lepowe z czarnej folii jest ściśle związana z wielkością powierzchni lepowej, im jest ona większa, tym wyższe są odłowy motyli. Stosując tę metodę należy:
Zaletą tej metody jest fakt, że odławiają się motyle zarówno samców, jak i samic. Wadą - że odłowione zostają liczne osobniki owadów innych gatunków, np. mrówek. Ponadto efektywność metody zależy od rodzaju stosowanego lepu i jego trwałości oraz od stopnia pokrycia powierzchni łownej motylami i łuskami ze skrzydeł, które mogą spowodować znaczne obniżenie tub ograniczenie właściwości łownej opaski. W takim przypadku należy powtórnie nanieść lep lub wymienić opaskę.
2. Pułapki feromonowe
Na podstawie badań przeprowadzonych w latach 2004-2006 oraz wyników testowania krajowych i zagranicznych feromonów, jako najskuteczniejszy wytypowano dyspenser zawierający 40 mg feromonu szrotówka kasztanowcowiaczka produkcji Instytutu Przemysłu Organicznego oraz pułapki lepowe (opaski lepowe z czarnej folii) i pułapkę bezlepową, kominkową MK. Pułapka MK charakteryzuje się bardzo dobrą selektywnością i wysoką efektywnością odłowów samców szrotówka. Składa się ona z plastikowego kominka wentylacyjnego, który w części dolnej zaślepiony jest denkiem, gdzie umieszczony jest pyretroid. W świetle przeprowadzonych przez Instytut Badawczy Leśnictwa badań należy jednak nadmienić, że ani opaski lepowe ani pułapki feromonowe stosowane oddzielnie nie dają zadawalających efektów w zakresie ochrony kasztanowców przed przedwczesnym brunatnieniem i opadaniem liści.
2. METODA INTEGROWANA
Integrowana metoda ochrony kasztanowców powinna obejmować wymianę gleby pod drzewami, gipsowanie, nawożenie lub wykładanie zimą pod drzewami folii w celu zabezpieczenia przed solą, usuwanie i utylizację opadłych liści oraz stosowanie opasek lepowych z feromonem do odłowu I generacji motyli.
3. METODY CHEMICZNE PRZY UŻYCIU ŚRODKÓW OWADOBÓJCZYCH STOSOWANYCH DOGLEBOWO I W FORMIE OPRYSKIWANIA KORON DRZEW
Uwaga: Metody chemiczne ochrony kasztanowców powinny być stosowane w ostateczności w miejscach, w których inne sposoby ograniczenia populacji szrotówka zawodzą. Metody chemiczne są metodami drastycznymi, działającymi w sposób nieselektywny 3.1. Aplikacje doglebowe preparatu Apacz 50 WG W parkach, w pobliżu, których nie ma zbiorników lub cieków wodnych, możnawykonać zabiegi doglebowej aplikacji preparatu Apacz 50 WG zawierającego 50% chlotianidyny. Preparat wnika do drzew przez korzenie i chroni liście przed zasiedleniem przez szrotówka. Insektycyd należy stosować wczesną wiosną, po rozmarznięciu gleby. Preparat stosuje się w dawkach 0, 2-0, 4 g na cm obwodu pnia, mierzonego na wysokości około 1,3 m. Odmierzoną dawkę insektycydu rozpuszcza się w 11 wody, (proporcja: 1 I wody na 10 cm obwodu pnia). Insektycyd można zastosować w postaci aplikacji doglebowej. W tym celu przy użyciu szpadla wykonuje się od kilkunastu do 30 (w zależności od wielkości korony drzewa) otworów o głębokości około 15-20 cm, rozłożonych równomiernie na całej powierzchni podokapowej zabezpieczanego drzewa. Do każdego otworu wlewa się 300-500 ml cieczy użytkowej. Zabieg można wykonać również przy użyciu aplikatora doglebowego wprowadzając roztwór preparatu w strefę korzeniową pod okapem drzewa. Jednokrotne użycie insektycydu Apacz 50 WG w okresie wiosennym chroni kasztanowce przez 2 sezony wegetacyjne przed ich masowym zasiedlaniem przez szkodnika. Ocena skuteczności preparatu Apacz 50 WG zastosowanego doglebowo wykazała, że chroni on w pełni kasztanowce przed zasiedleniem przez szrotówka kasztanowcowiaczka. Obie zastosowane dawki preparatu Apacz 50 WP (0,3 i 0,4 g/cm obwodu pnia) okazały się skuteczne. Przeprowadzone obserwacje zabezpieczanych w ten sposób kasztanowców wskazują, że owadobójcze działanie preparatu utrzymało się przez 2 lata i liście drzew traktowanych w poprzednim roku również nie zostały zasiedlone przez szrotówka.
3.2. Opryskiwanie koron drzew preparatem Dimilin 25 WP
W czasie trzyletnich badań prowadzonych przez Instytut Badawczy Leśnictwa, a zleconych przez Ministerstwo Środowiska, stwierdzono wysoką skuteczność preparatu Dimilin 25 WP w ochronie kasztanowca białego przed szrotówkiem kasztanowcowiaczkiem. Użycie insektycydu w stężeniu 0,05%, w formie opryskiwania koron drzew spowodowało znaczną redukcję uszkodzeń liści powodowanych przez owada. Jednokrotne użycie insektycydu Dimilin 25 WP w okresie pierwszej wiosennej rójki szrotówka uchroniło w znacznym stopniu kasztanowce przed zasiedlaniem przez szkodnika przez cały sezon wegetacyjny.
4. METODY BIOLOGICZNE
Metody biologiczne ograniczania populacji szrotówka kasztanowcowiaczka są metodami najmniej inwazyjnymi w stosunku do środowiska. Dotychczasowe badania i obserwacje świadczą, że pojawiają się drapieżcy i parazytoidy, na razie w niewielkim stopniu redukujące liczebność szkodnika. Coraz częściej obserwuje się niszczenie motyli oraz larw i poczwarek przez sikorki (Parus sp.), pokrzewki (Sylvia sp.) i wróble (Passer sp.). Zaobserwowano także niszczenie motyli przez pajęczaki, larwy złotooka (Chrysopasp.) oraz szerszenie ( Vespa sp.) . W związku, z czym jedną ze skutecznych metod wałki ze szrotówkiem może okazać się prowadzenie działań ochrony czynnej w stosunku do pożytecznych ptaków poprzez m.in. zakładanie dla nich budek lęgowych.
ZASTOSOWANIE MIKROORGANIZMÓW I PASOŻYTÓW RÓŻNYCH STADIÓW ROZWOJOWYCH, SZROTÓWKA KASZTANOWCOWIACZKA
Badania przeprowadzone przez Instytut Badawczy Leśnictwa dotyczyły m.in. wpływu wyspecjalizowanych grzybów oraz pasożytów różnych stadiów szrotówka w ograniczeniu jego populacji. Uzyskane wyniki pozwoliły stwierdzić, że owadobójcze grzyby mitosporowe porażają poczwarki szrotówka kasztanowcowiaczka, jednak w bardzo niskim stopniu, w związku, z czym nie przewiduje się ich praktycznego wykorzystania. W odniesieniu do stopnia porażenia obserwowanych populacji szrotówka kasztanowcowiaczka przez parazytoidy (spasożytowanie) stwierdzono zmienność związaną z przebiegiem temperatury w trakcie sezonu wegetacyjnego oraz z nasłonecznieniem miejsca, na którym rosły kasztanowce. Na chłodnych i silnie ocienionych przez sąsiadujący drzewostan stanowiskach kasztanowca uzyskane wyniki świadczyły o niskim spasożytowaniu populacji przy jednocześnie wysokiej ilości uzyskanych w hodowli motyli. Wyraźnie odmienne okazało się spasożytowanie szrotówka na dobrze oświetlonych stanowiskach, gdzie populacja szrotówka kasztanowcowiaczka była porażona w znaczącym stopniu W miejscach nasłonecznionych, gdzie populacje szrotówka ulegają w dużym stopniu spasożytowaniu, wydaje się konieczne opracowanie metody pozostawiania części liści w specjalnych pojemnikach, z których parazytoidy, w przeciwieństwie do motyli szrotówka, będą w stanie się wydostać i zasilić lokalną populację. Metoda ta wydaje się bardzo prosta i stosunkowo tania. Spośród parazytoidów szczególnie predestynowany do tego typu działań jest ektopasożyt - Minotetrastichus frontalis. Jego bardzo małe rozmiary pozwalają na użycie siatek o odpowiednio małych oczkach, przez które parazytoidy zdołają wydostać się na zewnątrz w przeciwieństwie do motyli szrotówka, które jako znacznie większe nie opuszczą pojemników. |
Szrotówek kasztanowcowiaczek jest niewielkim motylem z rodziny kibitnikowatych Gracillariidae o długości ciała 2,8-3,8 mm.
W naszych warunkach klimatycznych szrotówek kasztanowcowiaczek rozwija trzy pełne pokolenia w roku, pierwsze pojawia się na przełomie kwietnia i maja, drugie w połowie czerwca lub z początkiem lipca, a trzecie w sierpniu. Pełny cykl rozwoju wynosi około 1,5 do 2 miesięcy. O ile czas pojawienia pierwszej wiosennej generacji jest stosunkowo krótki i wynosi około 2 tygodni, to przy następnych pokoleniach jest on czasowo bardziej rozciągnięty. Z tych względów w okresie letnim na liściach kasztanowca występują praktycznie wszystkie stadia rozwoju szrotówka. Szkodliwość żerowania larw szrotówka kasztanowcowiaczka polega na zmniejszaniu powierzchni asymilacyjnej liścia, poprzez tworzenie w miękiszu liścia tzw. min - miejsc żeru larw oraz miejsc, w których przechodzą one kolejne stadia rozwoju. W efekcie żerowania szrotówka obniża się wartość dekoracyjna kasztanowców - liście kurczą się, przyjmują rudą barwę i opadają już w czerwcu.